پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ اندکی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، ضدانقلاب بلافاصله به مقابله با انقلاب اسلامی ملت ایران برخاست. یکی از این مقابله‌ها در گنبد رقم خورد که طی آن جنایت‌هایی در این منطقه از سوی ضد انقلاب صورت گرفت.

 آغاز غائله

بلافاصله بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و در روز 23 بهمن، فدائیان خلق به شهرباني گنبد حمله و نيروهای حاضر در پاسگاه را خلع سلاح كردند. در اوايل اسفند هم هيئت سه نفري متشكل از نقي حميديان، عباس‌هاشمي، ناهيد قاجار از طرف سازمان چريك‌هاي فدايي خلق براي سر و سامان دادن به فعاليت‌هاي هواداران اين سازمان در مازندران و تركمن‌صحرا به منطقه اعزام شدند و چندی نگذشت که ستاد خلق تركمن تشكيل شد.

با تشكيل ستاد خلق ترکمن، نيروهاي مذهبي شهر گنبد كه عمدتاً ارگان‌هايي چون كميته را تشكيل مي‌دادند، عكس‌العمل نشان دادند و به مخالفت با آن پرداختند. کمی بعد در روز 19 اسفند چریک‌های فدایی خلق درگیری مسلحانه‌ای علیه نیروهای کمیته بر سر تغییر نام بندر شاه راه انداختند و طی آن، افراد وابسته به چريك‌هاي فدايي به خانه، مغازه و اتومبيل مردم حمله كردند و آنها را به آتش كشيدند. سپس تيراندازي شروع شد و تا نيمه‌شب ادامه داشت؛ «... گروهي ناشناس كه با اتومبيل در خيابان‌ها در حركت بودند، با تفنگ‌هاي ژ ـ 3 تيراندازي مي‌كردند».

پس از درگیری‌ها و تظاهرات از سوی این گروهک قطعنامه‌هایی صادر می‌شد. در یکی از این قطعنامه‌ها با تأکید بر حمایت از گروهک‌های تجزیه‌طلب آمده بود: «خلق ترکمن خواسته‌های سایر خلق‌های ایران من جمله خلق کرد را تأیید و از آن پشتیبانی می‌کند.» در 22 اسفند سفارت آمريکا به وزارت خارجه‌ آن کشور راجع به درگيري‌هاي بندر ترکمن گزارش داد: «... اين رويداد مي‌تواند شروع جنبش خودگرداني در منطقه‌ ترکمن‌نشين ايران باشد.»

طی توطئه‌های بعدی، سازمان چریک‌های فدایی خلق در 5 فروردین 58 با لشکر کشی‌های خیابانی بر روی مردم آتش گشودند. شدت و پیامد این درگیری به حدی بود که روزنامه کیهان در گزارشی نوشت: «به دنبال درگیری‌های وسیع و تیراندازی‌های شبانه‌روزی در گنبد کاووس کلیه مدارس، بانک‌ها و مغازه‌های این شهر از بعدازظهر دوشنبه ۶ فروردین تاکنون به صورت تعطیل درآمده و دست‌کم ۱۶ تن کشته و بین ۴۰ تا ۶۰ نفر مجروح شده‌اند...»

در روزهاي نخست، سرگرد ده‌نژاد رئيس شهرباني گنبد توسط نيروهاي تركمن دستگير شد و اخبار خلع سلاح ژاندارمري‌هاي منطقه نيز توسط تركمن‌ها به گوش مي‌رسيد که از كميته‌هاي مشهد، قم و تهران نيروهاي کمكي به گنبد اعزام شدند و گروه‌هاي پاسدار مسلح از مينودشت، آزادشهر، علي‌آباد و چند شهر ديگر مازندران به قصد كمك به پاسداران كميته وارد شهر شدند. در اين زمان راه مينودشت به گنبدكاووس به كنترل اعضاي خلق تركمن‌ درآمده‌بود. هم‌زمان با جنگ گنبد، در بندرتركمن نيز اوضاع آشفته بود و كميته به‌دست خلق تركمن‌ افتاده بود.

هشدار امام

به دنبال این وقایع، امام خمینی در 24 فروردین 1358، «اغیار و اجانب» را در غائله گنبد ذی‌نفع دانستند و تاکید کردند: «این معنا که در گنبد محقق شده در خیلی جاها از مملکت ما بوده، و همۀ آنها هم زیر سر این اشرار بوده است که دست‏نشانده‏های امریکا یا جای دیگر هستند.»

امام خمینی همچنین بر لزوم پایداری در برابر ضدانقلاب تاکید کرده و خطاب به مردم گنبد فرمودند: «...شما هم باید کمک کنید یعنی پشتیبانی کنید از قوای انتظامی. اگر قوای انتظامی در آنجا مستقر شد شما هم پشتیبانی کنید و به کمکِ هم، اشرار را کنار بزنید. این اشرار که حمله می‏کنند به مسلمین، واجب است آنها را دفع کنند ولو به قتل آنها منجر بشود. و هر کسی پایداری کند ثواب دارد، و هر کس کشته بشود ثواب شهید دارد.»

 مهار غائله گنبد

با اوج‌گیری آشوب‌گری‌ها، مردم تركمن اعم از شيعه و سني در مقابل چريک‌های فدايي خلق موضع گرفتند. مردم با کمک نیروهای انتظامی شروع به پاکسازی شهر پرداختند. چنانکه از خاطرات محسن رفیق‌دوست، یکی از بنیانگذاران سپاه پاسداران برمی‌آید: «سپاه در اولین اقدام، نیرویی به فرماندهی محمود درویشی از بچه‌های سپاه برای ختم آن غائله به آن سامان فرستاد.»

البته مشکلات فراوانی در این مسیر وجود داشت. به گفته رفیق‌دوست: «در آن زمان، مهمات ما کم بود، ولی با این حال دو وانت نیسان مهمات برایشان فرستادیم که یکی از آنها را در راه منفجر کردند، ولی نیسان دومی به دست‌شان رسید، اما اوضاع در آنجا بسیار بد بود و آقای درویش پی‌درپی تماس می‌گرفت و می‌گفت که اوضاع خیلی وخیم است و درخواست نیرو و مهمات می‌کرد. اتفاقا یکی از شب‌هایی که ایشان تماس گرفتند من افسر نگهبان پادگان ولیعصر(عج) بودم. به ایشان گفتم که شما سربازان امام زمان (عج) هستید و باید ماجرا را تمام کنید.»

روز 19 بهمن 1358 بين نيروهاي انقلابي ارتش و سپاه و نيروهاي ستاد خلق تركمن درگيري مسلحانه رخ داد. اين درگيري چند روز به‌طول انجاميد و در نهايت گنبد در كنترل نيروهاي پاسدار انقلاب و ارتش قرار گرفت. پس از آن ارتش و پاسداران، شهرهاي بندرتركمن و گمش‌تپه را نيز تحت كنترل خود درآوردند. در ختم ماجراي گنبد، نيروهاي سپاه پاسداران علي‌آباد كتول با توجه به شناختي كه از موقعيت جغرافيايي و راه‌هاي گنبد داشتند، نقش بسيار كليدي ایفا كردند. محمد‌هاشم مهيمني فرمانده وقت سپاه گرگان اظهار مي‌دارد كه در جريان اين جنگ از گرگان نيز نيرو اعزام شد و يك حركت ضربتي انجام شد و چهار نفر از سران خلق تركمن كشته شدند و غائله‌ گنبد خوابيد.

مردم نیز نقش پررنگی در مهار این غائله داشتند. به گفته رفیق‌دوست: «این ماجرا با کمک مردم و نیروهای اعزامی ما ختم شد و آرامش و امنیت در ترکمن صحرا برقرار گردید و سران آن دستگیر شدند... با توجه به اینکه این ماموریت، اولین ماموریت مهم نظامی سپاه بود، پیروزی بزرگی به شمار می‌رفت. سران غائله ترکمن صحرا از جمله توماج و مختوم از سوی دادستان وقت انقلاب، آیت‌الله خلخالی به اعدام محکوم شدند و حکم اعدام آنها در زندان اجرا شد.» و بدین ترتیب غائله گنبد با کمک مردم پایان یافت.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: